DE RUSSISCH-BELGISCHE RELATIES

Afgelopen jaar overheerste tussen Rusland en België een tendens tot ontwikkeling van contacten en banden op onder meer politiek, handels-economisch, wetenschappelijk, cultureel en humanitair gebied. De jarenlange vriendschapstradities en het wederzijdse voordeel van samenwerking op diverse niveaus deden zich gelden.

De betrekkingen kregen een nieuwe impuls door het officiële bezoek van Charles Michel, premier van het Koninkrijk België op 29-31 januari 2018 aan Moskou, waar hij werd ontvangen door president van de Russische Federatie Vladimir Poetin en onderhandelde met premier Dmitri Medvedev. Volgens premier Michel “was het gesprek prettig, professioneel, geconcentreerd en zakelijk”. Er vond een uitgebreide gedachtewisseling plaats over verschillende aspecten van de bilaterale betrekkingen, en er werden actuele onderwerpen van de mondiale agenda besproken. Er is een protocol ondertekend voor de conventie ter vermijding van dubbele belasting. De constructieve dialoog werd voortgezet tijdens de ontmoeting tussen premier Medvedev en premier Michel in Brussel in oktober 2018.

De toenadering van de volkeren van de twee landen en de verdieping van wederzijds begrip werd bevorderd door het wereldkampioenschap voetbal, dat met succes werd gehouden in Rusland van 14 juni tot 15 juli 2018. Bart Verhaeghe, vicevoorzitter van de Koninklijke Belgische Voetbalbond, drukte op de volgende wijze zijn waardering uit over de wedstrijden: “Het wereldkampioenschap staat voor vreugde en blijdschap. Ik wil Rusland diep respect betuigen voor het feit dat de organisatoren erin geslaagd zijn om een ​​dergelijke sfeer te creëren.”

Ter ondersteuning van het Belgische nationale team, dat uitstekend spel liet zien en de derde plaats behaalde, kwam Zijne Majesteit Koning Filip, koning der Belgen, tweemaal met familieleden naar Rusland, evenals Didier Reynders, vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken van België. Bij een van deze bezoeken ontmoette hij de Russische minister van

Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov.

Er werd met succes gewerkt aan de ontwikkeling van de handels- en economische banden tussen onze landen. Volgens Russische statistieken bedroeg de groei van de Russisch-Belgische handelsomzet in de eerste helft van 2018 25% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Bilaterale samenwerking werd actief bevorderd op onder meer de gebieden energie, diamantindustrie, transport, geavanceerde technologie en lucht- en ruimtevaartindustrie.

Er was een toename te zien in de bilaterale samenwerking op het gebied van havenactiviteiten tussen de havens van Antwerpen, Gent, Zeebrugge, Oostende en hun Russische partners. Voor de havens van Antwerpen en Gent is Rusland de op een na belangrijkste bestemming voor vrachtvervoer.

In 2019 verwachten we de start van regelmatige leveringen van Russisch vloeibaar aardgas (LNG) aan Zeebrugge voor verdere levering aan consumenten over de hele wereld, op basis van een contract tussen het Russische bedrijf Yamal LNG en het Belgische bedrijf Fluxys.

Bilaterale beleggingsactiviteiten werden voortgezet. Van Russische kant zijn LUKoil (een netwerk van tankstations), EuroChem (productie van kunstmeststoffen voor de landbouw in de haven van Antwerpen), Mechel (handel in staalproducten), NLMK (twee metallurgische fabrieken in Wallonië) en andere bedrijven met succes actief op de Belgische markt.

In Rusland zijn meer dan vijftig Belgische investeerders actief. De grootste hiervan in termen van investeringsvolume is Solvay (productie van polyvinylchloride). Daarnaast groeit het volume in Rusland van bedrijven als Bekaert (metaaldraad voor de auto-industrie en de bouw), AGC Glass Europe (glas voor de bouw en de auto-industrie), Ahlers (logistiek), Sibelco (productie en verwerking van kwartszand) en vele andere. In 2018 kondigde het Belgische bedrijf Soudal (bouwmaterialen) zijn voornemen aan om een ​​fabriek in de regio Moskou te openen.

Ook de samenwerking op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en  O&O stond niet stil. In mei 2018 ondertekenden de Russian Science Foundation en het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen een overeenkomst ter ondersteuning van de beste gezamenlijke Russisch-Belgische projecten op alle gebieden van de fundamentele wetenschap, inclusief sociale en geesteswetenschappen. Actieve contacten werden voortgezet tussen het Russische innovatiefonds Skolkovo en het IMEC, het Belgische centrum voor onderzoek naar nanotechnologie en micro-elektronica. Daarnaast is op het gebied van geavanceerd luchtvaartonderzoek de samenwerking toegenomen met het Waalse lucht- en ruimtevaartcluster Skywin en de Flemish Aerospace Group (Vlaamse Lucht- en Ruimtevaartgroep) FLAG.

In april werd in Brussel Seafood-2018 gehouden, de jaarlijkse internationale tentoonstelling van vis en zeevruchten, waarbij Russische bedrijven ruim vertegenwoordigd waren. De Russische delegatie stond onder leiding van Ilja Sjestakov, hoofd van het federale agentschap voor de visserij. In de marge van het evenement werden contracten getekend voor de levering van visserijproducten voor een totaalbedrag van meer dan 80 miljoen euro, en voor apparatuur voor visverwerking ter waarde van 100 miljoen euro.

Het constante hoge niveau van handel en economische samenwerking tussen Russische en Belgische bedrijven werd door de beide partijen vermeld tijdens de 11e zitting van de Gemengde commissie voor economische samenwerking tussen de Russische Federatie en de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie (BLEU). Deze komt in volledige samenstelling om de twee jaar bijeen, en aan deze vergadering gingen twee jaar vooraf van dynamisch werk dat tussen de sessies door wordt verricht. Aan het eind ondertekenden de covoorzitters een slotprotocol. Ook werden er een aantal overeenkomsten en samenwerkingsmemoranda afgesloten.

In de eerste helft van het jaar, in het kader van de viering van de 60e verjaardag van de stedenband tussen Antwerpen en St. Petersburg, bezocht een grote delegatie van Antwerpen onder leiding van burgemeester Bart De Wever Moskou en St. Petersburg voor een culturele en zakelijke missie. Hij voerde gesprekken met Sergej Sobjanin, burgemeester van Moskou, en Georgi Poltavtsjenko, gouverneur van St. Petersburg. Er werd een samenwerkingsprogramma tussen Moskou en Antwerpen ondertekend en de vooruitzichten voor samenwerking werden in detail besproken.

Begin september vond een wederbezoek plaats, een zakenreis naar Antwerpen van een delegatie uit St. Petersburg onder leiding van vicegouverneur Alexander Govoroenov, waarbij een protocol werd ondertekend met als aanhangsel een routekaart voor samenwerking voor 2018-2021. Het jubileumevenement in Antwerpen werd op 8 september bekroond met een onvergetelijke uitvoering van de Centrale Russische Rimsky-Korsakov-Marinierskapel op de Grote Markt.

Eind juni werd onder de noemer ‘Days of Moscow’ in Luik, Brussel en Antwerpen met succes een reeks zakelijke en culturele evenementen gehouden, waarvoor een representatieve delegatie onder leiding van de Moskouse schepen Sergej Tserjomin naar België kwam. Er werden economische conferenties gehouden in Brussel en Antwerpen, er werd een tentoonstelling geopend van historische documenten en foto’s uit de archieven van het ministerie van Buitenlandse Zaken van Rusland, gewijd aan het 165-jarig bestaan van de diplomatieke betrekkingen, en er was een tentoonstelling van postzegels uit de persoonlijke collectie van Anatoli Karpov, meervoudig wereldkampioen schaken en afgevaardigde van de Staatsdoema, die ook een schaaksimultaan gaf. Verder vonden er geslaagde uitvoeringen van muziekgroepen plaats.

Bij de Days of Moscow werd ook een cultureel initiatief in het leven geroepen, voorgesteld door de Belgische publieke figuur Serge Delvenne, om in Luik een jaar lang Russische muziek te organiseren. Deze weerklonk al op het carillon van de kathedraal, bespeeld door de bekende Belgische beiaardier Fabrice Renard. En op 26 augustus werd ook een dergelijk concert gehouden in de kathedraal van Sint-Michiel en Goedele in Brussel. De concerten van Renard begonnen met de uitvoering van het volkslied van de Russische Federatie, gevolgd door een serie composities die speciaal voor deze gelegenheid waren geschreven.

Vorig jaar waren Russische artiesten steevast graag geziene gasten op de belangrijkste podia van het Koninkrijk. In december 2017 juichte het publiek van het grootste grootstedelijke kunstencentrum  BOZAR de solisten van het Bolsjoj- en het Mariinski-theater toe bij het kerstballet De notenkraker. In januari 2018 in Antwerpen en in november in Brussel gaf het wereldberoemde orkest van het Mariinski-theater onder leiding van Valeri Gergiev briljante uitvoeringen ten beste. Begin december hadden de Belgen de gelegenheid om de balletten Het zwanenmeer en De notenkraker te zien, uitgevoerd door het Smirnov-Golovanov-theater voor klassiek ballet (‘The Moscow City Ballet’). Een vertoning van het ballet Spartak door de beroemde choreograaf Joeri Grigorovitsj werd in België een triomf van Russische klassieke dans genoemd. Op de podia van Belgische theaters werden Russische stukken uitgevoerd door Russische theater- en filmacteurs.

Ook de Russische cinema kreeg aandacht in België. In september vond er in BOZAR een week van de moderne Russische cinema plaats, en in mei en juni 2018 draaide op verschillende locaties in het land het historische drama Sobibor, geregisseerd door Konstantin Chabenski.

Lezingen door Russische kunstcritici wekten de oprechte interesse van het Belgische publiek. Aan bezoekers van de wereldberoemde Brusselse kunstbeurs BRAFA in februari vertelde Svetlana Oesatsjeva, wetenschappelijk medewerker van de Tretjakovgalerij, over de geheimen van oude schilderijen. In november konden kunstliefhebbers in Brussel en Leuven luisteren naar lezingen over de meesterwerken van westerse kunstenaars in de collectie van de Hermitage.

Een van de prioriteiten van de ambassade was zoals altijd de steun aan Russische landgenoten die in België wonen. De Russische diaspora in België liet net als eerder zien de banden met het historische thuisland verder te willen ontwikkelen, en de Russische taal en cultuur te bevorderen. Met de steun van de Belgische Federatie van Russischtalige organisaties (BFRO) werden honderden activiteiten van landgenoten georganiseerd. Daaronder allereerst het internationaal cultureel festival ‘Rendez-vous met Rusland’, dat, met de hulp van de ambassade en de lokale autoriteiten, in mei al voor de achtste keer werd gehouden in het Elisabethpark in de Brusselse gemeente Koekelberg.

Groot respect verdient de aandacht in België om de herinnering te bewaren aan Russische en Sovjetburgers die tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog in dit land zijn omgekomen. Op 23 februari werd op initiatief van de vereniging van Russische landgenoten Meridian, met de hulp van de Russische ambassade, de BFRO en de Waalse autoriteiten, na restauratie plechtig een monument voor Russische soldaten geopend op het terrein van de Citadel van Luik. In mei vonden drukbezochte optochten van het ‘Onsterfelijke Regiment’ plaats in Luik, Gent en Antwerpen.

Het vereeuwigen van de heldendaden van Sovjetsoldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog en ook liefdadigheid en ontwikkeling van humanitaire contacten zijn prioriteiten in de activiteiten van de oudste Russischtalige vereniging in België: de Unie van Sovjetburgers, die wordt geleid door oprichter en voorzitter Vera Koesjnareva. Dit jaar heeft de organisatie haar 72-jarig bestaan gevierd.

Russische landgenoten leveren een belangrijke bijdrage aan het behoud van het historische erfgoed en de steun aan centra voor Russische cultuur in verschillende delen van het land. Sinds enkele decennia wordt er hard en succesvol gewerkt door de Internationale Stichting A.S. Poesjkin, die wordt bestuurd door directe afstammelingen van de dichter, Alexander en Macha Pouchkine. Hun gala-avonden voor goede doelen, met de uitreiking van de Russisch Erfgoedprijs, hebben in het land een brede bekendheid gekregen.

In België verslapt de interesse om Russisch te leren niet. Eind 2017 werd deze continuïteit bevestigd toen de afdeling Slavistiek van de Antwerpse campus van de KU Leuven een conferentie organiseerde, gewijd aan de 120ste verjaardag van Russisch onderwijs in België. Meer dan 2500 inwoners van het Koninkrijk studeren de taal in hogere en middelbare onderwijsinstellingen, avondonderwijscentra, en in weekendscholen die door onze landgenoten zijn opgericht. Een leidende rol op dit gebied speelt de Belgische Vereniging van Russischtalige Scholen, die deelneemt aan een internationaal programma van de Franse gemeenschap in België ‘Talen en culturen ontdekken’.

Bij de verspreiding van de Russische cultuur en de Russische taal speelt het Russisch Cultureel en Wetenschappelijk Centrum in Brussel een belangrijke rol. Jaarlijks volgen hier meer dan 300 mensen een taalcursus. Jonge russisten zijn erg enthousiast over de Russische taalwedstrijden die regelmatig in het centrum worden gehouden, waarbij de Russische ambassade prijzen uitdeelt, en ook over de studentenwedstrijd Govoroen, georganiseerd door de Université de Mons (Bergen). Een belangrijke gebeurtenis in het leven van zowel onze diaspora als Belgische liefhebbers van de Russische taal en literatuur was de internationale wetenschappelijke conferentie ‘Toergenjev-dagen in Brussel: Russische schrijvers in het buitenland’, in juli gehouden door de Toergenjev-vereniging van de Benelux in samenwerking met het Russisch Cultureel en Wetenschappelijk Centrum in Brussel, waarbij een schilderijententoonstelling van hedendaagse Russische kunstenaars werd geopend.

In België werd de Dag van de Russische taal volgens traditie passend gevierd. Met de deelname van de Vlaamse maatschappelijk-culturele vereniging Willemsfonds Laken werden de jaarlijks Poesjkin-voordrachten gehouden bij het monument voor de dichter in Brussel.

Vertegenwoordigers van de Russisch-Orthodoxe kerk voerden onder leiding van aartsbisschop Simon hun geestelijke missie waardig uit. De bijdrage van het Brussels-Belgische aartsbisdom aan het behoud van de identiteit van de Russische diaspora en de versterking van de banden met het historische thuisland is moeilijk te overschatten.